طراحی مدل موفقیت و کارایی مناطق ویژه اقتصادی با تمرکز بر رفتار صادراتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه پیام نور اصفهان

2 دانشیار دانشگاه اصفهان

10.34785/J018.2022.027

چکیده

صادرات یکی از مهمترین ملاحظات در تعیین میزان موفقیت این مناطق ویژه اقتصادی است. چالش این تحقیق، شناخت زیرمعیارهای صادراتی، نقش آنها در موفقیت مناطق ویژه اقتصادی و سهم آنها در کارایی این مناطق می باشد. این تحقیق در شش مرحله غربالگری شاخص ها با استفاده از روش دلفی، تعیین ابعاد معیارهای ارزیابی عملکرد مناطق ویژه اقتصادی، طبقه بندی معیارهای موثر در ارزیابی عملکرد مناطق ویژه اقتصادی با استفاده از تحلیل عاملی، برازش مدل، تعیین وزن معیارهای موثر در ارزیابی عملکرد مناطق ویژه اقتصادی و رتبه بندی کلی مناطق ویژه اقتصادی بر اساس معیارهای موثر شناسایی شده است که شناخت و شاخص های عملکرد در زیرمعیارها و خروجی مناطق ویژه اقتصادی در مراحل اول تا سوم با استفاده از روش دلفی و تحلیل مولفه های اصلی شامل پرسشنامه از کارشناسان تعریف شد. در گام چهارم وزن این زیرمعیارها با استفاده از روش آنتروپی شانون تعیین شد و در گام پنجم دوازده منطقه ویژه اقتصادی ایران با استفاده از روش تاپسیس رتبه بندی شدند. در فاز ششم، از رویکرد تحلیل پوششی داده‌های پنجره‌ای برای ارزیابی بازده این مناطق از سال 1384 تا 1395 استفاده شد. یافته‌ها نشان داد تعداد واحدهای صادرکننده به عنوان زیرمعیار بعد مشخصات کلی، بازاریابی صادراتی به عنوان زیرمعیار بعد توانمندسازی معیار و میزان صادرات به عنوان زیرمعیار بعد نتایج، عوامل اصلی ناکارآمدی منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان در سال‌های 1389 تا 1393، منطقه ویژه اقتصادی سیرجان در سال‌های 1389، 1390 و بین سال‌های 1393 تا 1395 و منطقه ویژه اقتصادی بم در سال‌های 1389، 1390 بوده اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a model of success and efficiency of special economic zones with a focus on exports behavior

نویسندگان [English]

  • Majid Forouzan 1
  • َAzarnoush Ansari 2
1 Department of Management , Payame Noor University ( PNU ) , Iran
2 Associate Professor, Department of Management, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

One of the most crucial factors in determining the success rate of special economic zones is export. The goal of this study is to discover export sub-criteria, their significance in the success of special economic zones, and their contribution to their efficiency. The research methodology was performed in six stages. The Delphi technique and principal component analysis, as well as a questionnaire from experts, were used to develop recognition and performance indicators in the sub-criteria and output of special economic zones in the first to third phases. The weight of these sub-criteria was computed using the Shannon entropy approach in the fourth phase, and twelve Iranian special economic zones were rated using the TOPSIS method in the fifth step. The encompassing analysis technique of window data was utilized in the sixth phase to assess the effectiveness of these locations from 2005 to 2016. The number of exporting units as a sub-criterion after the general specifications, export marketing as a sub-criterion after the empowerment criterion, and the amount of exports as a sub-criterion after the results were found to be the main factors of inefficiency in Salafchegan Special Economic Zone from 1389 to 1393, Special Economic Zone Sirjan in 1389 and 1390, and between 1393 and 1395, and Bam Special Economic Zone in 1389 and 1390..

کلیدواژه‌ها [English]

  • Special Economic Zone success
  • Export Marketing
  • Empowerment
  • Data Envelopment Analysis
منابع
اسفندیاری، علی اصغر؛ حسین زاده، سمیر و دلاوری، مجید (1387). ارزیابی عملکرد مناطق آزاد تجاری ایران و تأثیر آن در توسعه اقتصادی این مناطق. پژوهشنامه اقتصادی. 28، 119-146.
اعظمی، هادی و بخشی‌شادمهری، فاطمه.(1395). ارزیابی عملکرد منطقه آزاد بندر انزلی و تاثیر آن بر توسعه نوار شمالی کشور. همایش آمایش سرزمین، جایگاه خزر و چشم انداز توسعه گیلان، بندرانزلی.
تقدیمی، توران؛ مشبکی‌اصفهانی، اصغر؛ صالحی‌امیری، رضا و نوابخش، مهرداد (1398). طراحی الگوی بازاریابی صادرات محصولات فرهنگی با توجه به رفتار مصرف‌کننده (موردمطالعه: تابلونقاشی). مطالعات رفتار مصرف‌کننده، 6(1)، 311-332.
رکن‌الدین‌افتخاری، عبدالرضا؛ وجدانی‌طهرانی، هدیه و علی‌رازینی، ابراهیم (1388). ارزیابی و اولویت‌بندی مناطق آزاد تجاری ایران با استفاده از روش MADM. برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 3(13)، 142-195.
شاه‌آبادی، ابوالفضل؛ جعفری، مهدی و امامی، فاطمه (1398). تاثیر مدیریت راهبردی پایداری و محیط صادرات بر عملکرد صادرات خاویار ایران. شیلات ایران، 28 (2)، 95-85.
شیخ‌اسماعیلی، سامان؛ نوربخش، سیدکامران و حیدری، سیدعباس (1400). ارایه الگوی پیشایندها و پیامدهای ارتباطات بازاریابی یکپارچه در صنعت بانکداری. مطالعات رفتار مصرف‌کننده، 8(1)، 133-157.
عباسی‌اسفنجانی، حسین؛ میرزائی، حسین و احمدی‌کمالی، مهدیه (1396). بررسی عملکرد منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارس از منظر صادرات. بررسی‌های بازرگانی. 81، 100- 85.
فاریابی، محمد؛ رحیمی‌اقدم، صمد؛ کوششی، محمدرضا و پورآقابالایی، علیرضا (1398). تأثیر بازارگرایی و تجربه بین‌المللی بر عملکرد صادرات با نقش میانجی استراتژی بازاریابی بین‌المللی. مدیریت کسب‌وکارهای بین‌المللی، 2(1)، 23-44.
قاضی‌زاده‌فرد، سیدضیاءالدین؛ دژپسند، فرهاد و فیاض، قربان (1387). معرفی شاخص‌های لازم برای ارزیابی عملکرد اقتصادی مناطق ویژه اقتصادی در کشور و اولویت‌بندی آن‌ها. اولین همایش ملی توسعه فعالیت‌های اقتصادی. دانشگاه پیام نور. تهران.
References
Abasi esfanjani, H., mirzaei, H., & Ahmadikamali, M. (2017). Study of the Export Performance of Aras Free Trade-Industrial Zone. Commercial Surveys14(81), 85-100. (In persian)
Aggarwal, A. (2004). Export Processing Zones in India: Analysis of the Export Performance, ICRIER Working Paper, No. 148. New Delhi: ICRIER.
Aggarwal, A.(2005). Liberalisation, Multinational Enterprises And Export Performance: Evidence From Indian Manufacturing, Working Paper, No.69.
Ambroziak, A. A., & Hartwell, C. A. (2018). The impact of investments in special economic zones on regional development: the case of Poland. Regional studies, 52(10), 1322-1331.
Azami, H., & Bakhshishadmehri, F. (2016). Evaluation of the performance of Bandar Anzali Free Zone and its impact on the development of the northern strip of the country, The conference on the preparation of land, Caspian position and the development of Gilan, Bandar Anzali, https://civilica.com/doc/584742. (In Persian)
Bhaskar, A., Bunker, J., & Lee, B. (2017). Data Envelopment Analysis (Dea) Based Transit Routes Performance Evaluation 2. Performance Evaluation, 2(3), 4.
Boniface, O. (2015). "Strategies for Improving the Implementation of Special Economic Zoning Programmes in South Africa", Journal of Economics and Sustainable Development. 6(11), 8-17.
Bortoluzzi, G., Chiarvesio, M., Di Maria, E., & Tabacco, R. (2014). Exporters moving toward emerging markets: a resource-based approach. International Marketing Review, 31(5), 506–525.
Cadogan, J. W., Kuivalainen, O., & Sundqvist, S. (2009). Export market-oriented behavior and export performance: Quadratic and moderating effects under differing degrees of market dynamism and internationalization. Journal of International Marketing, 17(4): 71-89.
Charnes, A., Cooper, W. W., Sun, D. B., & Huang, Z. M. (1988). Polyhedral Cone-Ratio DEA (Data Envelopment Analysis) Models with an Illustrative Application to Large Commercial Banks. Texas Univ At Austin Center for Cybernetic Studies.
Chen, X., Hu, Z., Sun, X., & Zhao, P. (2011). Typology of the Chinese exporter: Strategist, hesitator, experimentalist and the prospector. Chinese Management Studies, 5(3), 235–255.
Davies, R. B., & Mazhikeyev, A. (2019). The impact of special economic zones on exporting behavior. Review of Economic Analysis, 11, 145-174.
Falk, M., & de Lemos, F. F. (2019). Complementarity of R&D and productivity in SME export behavior. Journal of Business Research, 96, 157-168.
Elangovan, A., & Palanisamy, SKP. (2014). Performance Evaluation of Special Economic Zones in India, Thesis Submitted to Periyar University, in Partial Fulfillment of the Reguirements for the Award of the Degree of Doctor of Philosophy in Commerce.
Elangovan, A., & Palanisamy, SKP. (2016). Performance evaluation of Vishakapatnam special economic zones (VSEZ). International Journal of Commerce and Management Research. 2(10), 18-23.
El-Rashidy, S. (2016). "The Role of China's Overseas Special Economic Zones  in Economic Development", A Thesis Submitted to Department of Political .
Esfandiari, A. A., Hosseynzadeh, S., & Delavari, M. (2008). Evaluation of Iran’s Free Trade Zones and Its Effects on Economic Development of These Zones, Journal of Economic Research.8(28),119-146.  (In persian)
Faryabi, M., Rahimiaghdam, S., Kousheshi, M. R., & PourAghabalaei, A. (2019). Effect of market orientation and international experience on export performance with the mediating role of international marketing strategy. Journal of International Business Administration, 2(1), 23-44. (In Persian)
Ghazizadeh Fard, S. Z, Dezhpashand, F., & Fayaz, G. (2008). Introducing the necessary indicators for evaluating the economic performance of special economic zones in the country and prioritizing them, The first national conference on economic activities development, Payam Noor university. Tehran. 3rd and 4th of January. (In persian)
Jafari,  H. (2013). "Developing EFQM and VIKORE methods as appropriate framework for evaluating the performance of Iranian free trade zones, Applied mathematics in Engineering, Management and Technology, 1(4), 24-34.
Kumar, A,. & Kumar, S. (2017). "A Study OF Current Status and Performance of Sezs in India" Kaav International  Journal of Economics, Commerce & Business Management, 4(2), 266-274.
Kumari, N., kumar, M. (2017). Export performance and efficiency of special economic zone in Haryana, International Journal of Academic Research and Development. 2(2), 157-161.
Kundra, A. (2000). The Performance of India’s Export Zone, A Comparison With Chinese Approach, New Delhi: Sage Publication.
Leonidou, L. C., & Katsikeas, C. S. (2010). Integrative assessment of exporting research articles in business journals during the period 1960-2007. Journal of Business Research, 63(8), 879–887.
Lin, K. H., Huang, K. F., & Peng, Y. P. (2014). Impact of export market orientation on export performance: A relational perspective. Baltic Journal of Management, 9(4), 403-425.
Liptáka, F., Klasováb, S., & Ková, V. (2015). Special Economic Zone Constitution According to Cluster Analysis, 22nd International Economic Conference of Sibiu 2015, IECS 2015 Economic Prospects in the Context of Growing Global and Regional Interdependencies".
Lonarkar, P. P. (2014). Export Performance Analysis of India's SEZ. Journal of International Economics (0976-0792), 5(1).
Mainela, T., Puhakka, V., & Servais, P. (2014). The concept of international opportunity in international entrepreneurship: A reviewand a research agenda. International Journal of Management Reviews, 16(1): 105-129.
Marcel, L. & Liseras, N., (2020). Improving performance by innovating and exporting: evidence in Argentine industrial firmsTEC Empresarial, Business School, Costa Rica Institute of Technology (ITCR), 14(3), 50-71.
Maslikhina, V. (2016). Special Economic Zones in Russia: Results Evaluation and Development Prospects,International Journal of Economics and Financial Issues, 6(S1), 275-279.
Mathiraj, SP. &  Saroja Devi,  R. (2015). India's Sezs: Export Performance,   Pezzottaite Journals, 4(2).  
Millath, M. A., & Thowseaf, S. (2016). "Export Performance of Special Economic Zones in India and ITS Economic Contribution", International Journal of Innovative Research in Management Studies (IJIRMS), 1(10), 24-28.
Nazarczuk, J. M., & Umiński, S. (2018). The impact of special economic zones on export behavior: Evidence from Polish firm-level Data, Economics and Management, September, 21(3), 4-22.
Pradhan, J. P., & Zohair, M. (2014). Subnational Export Performance and Determinants: Evidence from Two Indian States (No. MPRA Paper No. 60029). Retrieved from Munich Personal RePEc Archive website: https://mpra.ub.uni-muenchen.de/60029/.
Rahoof, A. & Arul,  P. G. (2016). An Evaluation of Special Economic Zones (SEZs) Performance Post SEZs Act 2005, Universal Journal of Industrial and Business Management,4(2), 44-52. 

Roknaddin Eftekhari, A., Vojdani Tehrani, H., & Ali Razini, E. (2009). Evaluation & Prioritization of Iranian Free Trade Zones Using MADM Method. The Journal of Spatial Planning; 13 (2) :142-195. (In Persian)

Wu, X. (2020). The Interaction between Productivity and Export Behavior: Evidence from Chinese Electronics Firms. American Journal of Industrial and Business Management, 10(12), 1857.
Shahabadi, A., Jafari, M., & Ememi, F. (2019).The Impact of Strategic Sustainability Management and Export Environment on the Export Performance of Caviar. Iranian Scientific Fisheries Journal; 28 (2) :85-93. (In Persian)
Sheikhesmaeili, S., Nourbakhsh, S. K., & hedari, S. A. (2021). Designing a model of the antecedents and consequences of Integrated Marketing Communications in the banking industry. Consumer Behavior Studies Journal8(1), 133-157. (In Persian)
Shrivastava, A., & Panga, M. (2017). A Study on Export Performance of India with reference to Special Economic Zones. International Bulletin of Management and Economics, 7, 42-48.
Simonovic, S. P., & Verma, R. (2008). A new methodology for water resources multicriteria decision making under uncertainty. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 33(5), 322-329.
Tantri, M. L. (2010). Performance of Indian SEZs: a disaggregated level analysis. Bangalore, India..
Taghdimi, T., Moshabaki Esfahani, A., Salehiamiri, R., & Navabakhsh, M. (2019). Marketing Pattern Modeling For Cultural Products Export According To Consumer Behavior (Case Study: painting). Consumer Behavior Studies Journal6(1), 311-332. (In persian)
Teddlie, C., and Tashakkori, A. (2006). A General Typology of Research Designs Featuring Mixed Methods. Research in the Schools, 13(1), 12-28.
Tsou, C.-S. (2008). Multi-objective inventory planning using MOPSO and TOPSIS. Expert Systems with Applications, 35(1), 136-142.
Tulkens H. and Vanden, E. P., (1995), Non-parametric efficiency, progress and regress measures for panel data: methodological aspects. European Journal of Operational Research 80(1995), 474–499.
Wang, T.-C., Lee, H.-D., & Wu, C.-C. (2007). A fuzzy TOPSIS approach with subjective weights and objective weights. Paper presented at the Proceedings of the 6th Conference on WSEAS International Conference on Applied Computer Science - Volume 6, Hangzhou, China.
Yi, Y. (2021). Importing, Exporting, and Firms’ Productivity Evolution in China. Available at SSRN 3986661.
Yilmaz, A., & Capraz, K. (2013). Comparison Of Free Zones In Turkey By Means of Dea, Proceedings of the 11th International Conference on Data Envelopment Analysis, DEA, June, Samsun, Turkey, PP77.